Zaburzenia lękowe

Żeby mówić o zaburzeniach lękowych, najpierw musimy wiedzieć, czym jest lęk i jaka jest różnica między lękiem a strachem. Strach jest naturalną reakcją emocjonalną na obiektywne zagrożenie, kiedy np. agresywny pies biegnie w naszą stronę lub wzięliśmy udział w wypadku samochodowym. Strach jako jedna z 5 podstawowych emocji ma konkretne zadanie – dać sygnał naszemu organizmowi, że zbliża się zagrożenie i przygotować go do walki, ucieczki lub zastygnięcia. Lęk jest reakcją emocjonalną na wyobrażone zagrożenia. Oznacza to, że obiektywnie nie grozi nam niebezpieczeństwo, ale nasz umysł podpowiada nam scenariusz, w którym to zagrożenie wystąpi i również zaczyna przygotowywać organizm do reakcji na niebezpieczeństwo. Dla przykładu: wyobraź sobie, że wracasz po pracy, jest późny wieczór, jesteś na uliczce niedaleko domu i nagle gasną światła, a Ty jesteś całkiem sam/a. Co czujesz? Lęk czy strach? To jest ten moment, w którym wyobraźnia zaczyna pracować na pełnych obrotach, przypominamy sobie wszystkie znane horrory i oczywiście przestrogi rodziców i dziadków z młodych lat, ale czy obiektywnie coś nam grozi? Bardziej prawdopodobne jest, że nastąpiła przerwa w dostawie prądu, czy że ktoś czyha na nasze życie w ciemności? Zarówno strach, jak i lęk, są nam potrzebne, ponieważ strach umożliwia natychmiastową reakcję na zagrożenie, a lęk pozwala nam na podstawie naszego doświadczenia przewidzieć, że jakieś sytuacje mogą być niebezpieczne i uniknąć ich. Problem pojawia się, kiedy lęk jest zbyt nasilony i już nie tylko ostrzega nas przed zagrożeniem, ale uniemożliwia nam funkcjonowanie, ponieważ niebezpieczeństwo zaczynamy widzieć tam, gdzie go nie ma. Najczęstsze postaci zaburzeń lękowych to fobie specyficzne, ataki paniki, lęk uogólniony i agorafobia.

Fobie specyficzne to doświadczenie lęku w sytuacji zetknięcia się z konkretnym bodźcem. Są to, np. lęk wysokości, lęk przed owadami, lęk przed ciasnymi przestrzeniami, lęk przed windami. Nasilenie fobii specyficznych może być różne, niektórzy unikają sytuacji, w których muszą skonfrontować się z czynnikiem wyzwalającym lęk, np. wybierając schody zamiast windy. W innych przypadkach lęk jest tak nasilony, że np. osoba, która boi się pająków decyduje się zostać w bezpiecznym domu kosztem spędzania czasu z rodziną podczas wspólnych wakacji.

Ataki paniki to doświadczenie nagłego, intensywnego lęku, któremu towarzyszą najczęściej objawy tj. kołatanie serca, potliwość, duszność, uczucie dławienia, ból w klatce piersiowej, płytki i przyśpieszony oddech (hiperwentylacja), drżenie rąk, zawroty i bóle głowy, mrowienie w różnych częściach ciała, nudności i uczucie oszołomienia. Przerażeniu często towarzyszy myśl o całkowitej utracie kontroli nad sobą.

Lęk uogólniony to stale utrzymujący się, podwyższony poziom niepokoju i zdenerwowania, przeczucie, że w każdej chwili może stać się coś złego. Towarzyszą mu: drżenie, napięcie mięśniowe, pocenie się, zawroty głowy, przyspieszone bicie serca i uczucie ucisku w nadbrzuszu. Objawy nie są tak intensywne jak w atakach paniki, ale występują przez cały czas.

Agorafobia to lęk przed wyjściem poza bezpieczną przestrzeń. Osoby zmagające się z agorafobią unikają wyjść do sklepu, w zatłoczone miejsca, do zamkniętych przestrzeni, np. autobusu czy pociągu. Pojawiają się obawy, że poza domem nikt nie udzieli nam pomocy, jeśli cokolwiek nam się stanie.

Zaburzenia lękowe to jedna z najlepiej przebadanych grup zaburzeń na tle psychologicznym. Jest wiele technik relaksacyjnych, które pomagają łagodzić objawy doświadczanego lęku i napięcia, a wbrew pozorom terapia zaburzeń lękowych zwykle nie trwa długo. Ten rodzaj terapii polega na identyfikacji lęku, jego przyczyn i konsekwencji, a następnie na nauce skutecznego radzenia sobie w sytuacjach doświadczania nadmiarowego lęku oraz uspokojenia i zrelaksowania ciała i umysłu.